51 miljoen pixels. Meer dan een verdubbeling ten opzichte van de 5D Mark III. Dat is niet een beetje, dat is veel! 51 miljoen pixels om mee te werken, te bewerken en te printen. Een mijlpaal. Daarmee werden de Canon EOS 5Ds en de Canon EOS 5Ds R de eerste 35mm spiegelreflex camera’s die de barrière van 50 miljoen pixels slechtten. Alleen die prestatie verdient al bewondering. Dit soort hoge resoluties waren tot voor kort alleen het domein van digitale middenformaat camera’s. Maar hoe is het om met zulke bestanden te werken? Is een upgrade van een 5D Mark III de moeite waard? En wat zijn de belangrijkste verschillen?

Carving a Canyon – Slettafossen, Norway

Over deze review

Ik heb, met dank aan Canon Nederland, de EOS 5Ds R vier weken kunnen uitproberen waarvan drie weken op reis in Noorwegen. Deze gebruikerstest is een weergave van mijn persoonlijke ervaringen met deze camera. Dit is geen objectieve review; wel een eerlijke. Ik fotografeer inmiddels 12 jaar met Canon apparatuur en ik ben als groot formaat print ambassadeur verbonden aan Canon Nederland. Dat ik enthousiast ben over de producten van Canon mag dus duidelijk zijn. Maar ik ben ook kritisch. Ook deze camera heeft zijn verbeterpunten en vraagtekens. En daar draai ik niet omheen.

Eerste conclusie 

Prachtige detaillering in een vertrouwd jasje. Dat de 5Ds R een prima camera zou zijn, verrast denk ik niemand. Een nieuwe 5D is altijd met lovende kritieken ontvangen. Nieuwe modellen zijn evolutionair, niet zozeer revolutionair. Niet zo groot en zwaar als de 1D serie, maar wel voor professioneel gebruik bedoeld. Met name voor de fotograaf die geen super snelle camera nodig heeft. De Canon 5Ds R is een andere camera dan de 5D Mark III, maar de verschillen zijn klein. Waar het om gaat is natuurlijk de enorme resolutie. Is het Canon gelukt om een keer zoveel pixels op een sensor met hetzelfde oppervlak te bakken, zonder dat dat ten koste gaat van de beeldkwaliteit? Het antwoord is ja. Laten we de 5Ds R eens goed bekijken.

Sunset over the Sognefjord – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 16-35mm f/4 L IS at 16mm, f/14, 1,3 sec. op iso 100. Statief, draadontspanner en Lee ND6 hard grad.

Voor wie is de camera bedoeld?

Deze camera is bedoeld voor de professionele fotograaf. Het is een camera, die als je het maximale eruit wilt halen, de nodige kennis en ervaring van de gebruiker verwacht. Het is ook een camera voor de fotograaf die heel goed weet waar hij/zij de camera voor wil gaan gebruiken. Want het is geen allemansvriend. Daarover later meer. Met de 5Ds R richt Canon zich op alle takken van fotografie waar snelheid geen essentiële factor is. Denk hierbij aan landschaps-, portret-, mode-, studio-, product-, en architectuurfotografie. Het moge duidelijk zijn dat Canon als eerste 35mm DSLR fabrikant met een camera van 51 miljoen pixels de wereld van de hoge resolutie middenformaat camera’s betreedt. En dat is een mijlpaal!

5Ds of 5Ds R?

Canon heeft twee versies van de 5Ds uitgebracht. De 5Ds met anti alias filter en de 5Ds R zonder anti alias filter. Het weglaten van een anti alias filter zorgt over het algemeen voor meer scherpte en detaillering in je foto’s; het vergroot echter de kans op moiré. Ik heb alleen de Canon EOS 5Ds R getest en ik kan je niet vertellen of de verschillen voor een landschapsfotograaf duidelijk zichtbaar zijn. Kijkend naar verschillende andere testen, lijken de verschillen echter klein te zijn. Fotografeer je vooral situaties waar je te maken hebt met bijvoorbeeld interieurs waarbij veel fijne patronen zichtbaar zijn zoals in gordijnen of stoffen van meubilair, dan is de 5Ds waarschijnlijk een betere keuze.

Body en design

Iedereen die gewend is te werken met een EOS body zal zich snel thuisvoelen met de Canon EOS 5Ds R. Alle functies zitten op de vertrouwde plekken. Ik was binnen een paar minuten klaar om de menu instellingen van de camera naar mijn hand te zetten en kon er direct mee aan de slag. De body heeft, als je goed kijkt minimale verschillen ten opzichte van de 5D Mark III. Voor de rest is alles bij het oude gebleven. Dat is wat mij betreft een goede zaak. Ik kon bijvoorbeeld mijn Really Right Stuff L-plate van mijn 5D Mark III zo overzetten op de 5Ds R. De BG-E11 grip van de EOS 5D Mark III past ook op de 5Ds R. De camera gebruikt dezelfde LP-E6 batterijen (en wat zijn die goed!). Het is prettig dat Canon deze strategie vasthoudt. Het zorgt ervoor dat je niet gelijk extra kosten hoeft te maken omdat je extra batterijen niet meer passen of een nieuwe grip moet aanschaffen. Voor de rest kan ik kort zijn over de ergonomie; die is prima. De huidige EOS body’s zijn het resultaat van jaren gebruikersfeedback en doorontwikkeling.

Land of Mystery – Fjord region, Norway – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 70-200mm f/2.8 L IS II op 200mm, f/5, 1/250 sec., iso 200.

Gebruik en functionaliteit

Het eerste wat mij opviel toen ik de eerste foto’s maakte met de Canon 5Ds R is het geluid van de sluiter. Die is wezenlijk anders dan van mijn 5D Mark III. Dat is ook logisch. Canon zal zijn uiterste best hebben gedaan om met een sensor van 51 miljoen pixels, de interne vibraties tot een minimum te beperken. Ook is de bodemplaat versterkt en zijn er her en der andere materialen gebruikt om de stijfheid en stabiliteit daar waar mogelijk te vergroten. Allemaal om ervoor te zorgen dat de kans op onscherpte zo minimaal mogelijk is.

Ik ga niet in op alle technische functionaliteiten en vernieuwingen. Op internet vind je daar genoeg informatie over terug. Ik bespreek een aantal die voor mij als landschapsfotograaf handig zijn of die ik mis.

In-camera Crop functie.

Met de 5Ds R heb je nu ook de mogelijkheid om te kiezen voor verschillende crop formaten in de camera. Zo kun je kiezen voor het APS-C formaat of het APS-H formaat waarbij je foto’s respectievelijk 19 en 30 miljoen pixels groot worden. Voor mij als landschapsfotograaf heeft dat geen directe voordelen. Ik kan me voorstellen dat een natuur- of macrofotograaf deze functie goed zou kunnen gebruiken. Ik maak daarbij wel de kanttekening dat de fotograaf die zich hoofdzakelijk bezighoudt met natuur- en/of macrofotografie, beter af is met camera’s zoals de EOS 1Dx of de EOS 7D Mark II. Zeker wanneer hoge iso’s en snelheid belangrijk zijn. Overigens kun je met de 5Ds R 5 beelden per seconde maken. Een hele prestatie aangezien de camera 51 miljoen pixels weg moet schrijven. Toch is het prettig om de mogelijkheid in de camera te hebben, mocht er ooit een situatie zijn waarbij de functie voor een landschapsfotograaf toch van pas komt.

A Fisherman’s Sunset – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 16-35mm f/4 L IS op 16mm, iso 100, f/14, 4 sec. exposure, Lee ND9 hard grad, Lee ND9, statief en draadontspanner.

Bulb timer

In het menu kun je nu ook een bulb timer in te stellen. Wil je belichtingen maken van meer dan 30 seconden, dan zul je in deze stand moeten gaan fotograferen en zelf je sluiter moeten openen en sluiten. Dat kun je nu dus doen in het menu van de camera. Handig. Maar….in de praktijk merkte ik al snel dat ik terugviel op mijn eenvoudige draadontspanner en een stopwatch op mijn horloge of mobiele telefoon. Waarom? Omdat het in de praktijk sneller en gemakkelijker werkt. Bij landschapsfotografie is het vaak zo dat je na het maken van een lange belichting en het controleren daarvan vaak direct weer een belichting wilt maken. Bij belichtingstijden van een minuut of langer verandert het licht immers snel. Stel je de tijd in het menu in, dan zul je ieder keer het menu in moeten om opnieuw een nieuwe belichtingstijd in te stellen. Na verloop van tijd zul je daar ongetwijfeld handiger in worden en zal het sneller gaan. Maar de ‘ouderwetse’ manier, namelijk je stopwatch resetten, je sluiter weer openzetten en de stopwatch weer aanzetten, werkt voor mij toch gemakkelijker.

Toch is het Canon te prijzen dat ze ook deze functionaliteit hebben toegevoegd. Net als de crop mogelijkheid kun je het zien als een vangnet. Mocht je draadontspanner de geest geven of wil je toch een groter bereik en is het objectief die je hebt niet toereikend, dan zijn dit functies die je uit de brand kunnen helpen.

Wat mis ik nog?

Nou, toch wel een aantal zaken. Allereerst vind ik het jammer dat Canon de 5Ds en 5Ds R geen kantelbaar scherm heeft meegegeven met touch-screen mogelijkheden. Als je foto’s wilt maken vanuit een laag standpunt is het gewoon een handige functionaliteit. Het maakt het werken in het veld gemakkelijker. Steeds vaker zie ik cursisten dit tijdens workshops gebruiken met camera’s die nog geen derde kosten van mijn 5D Mark III…Daarnaast kunnen we helaas ook nog geen gebruik maken van wifi en GPS in de 5Ds R. Dat is een gemiste kans. Voor mij als landschapsfotograaf zijn het geen show stoppers. Maar naar mijn idee zijn het wel functionaliteiten die je mag verwachten in high-end camera’s van dit prijsniveau. Je blijft met het gevoel zitten dat Canon toch compromissen heeft gesloten met deze camera, Daar kunnen hele plausibele redenen voor zijn, maar toch..

Ten slotte haal ik nog even een oude koe uit de sloot; lagere iso waarden. Iso 12500 is mooi maar voor mij als landschapsfotograaf (en ik denk voor de meeste fotografen die deze camera gebruiken) irrelevant. Hoe mooi zou het zijn als we van een iso 25 of zelfs lager gebruik zouden kunnen maken!

To the Summit – Prestholt Trail, Geilo, Norway – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 70-200mm f2.8 L IS II op 200mm, f/5, 1/2000 sec. op iso 100.

Beeldkwaliteit – 51 miljoen pixels!

Hier gaat het natuurlijk om. Alle hierboven genoemde punten zijn goed om te weten, maar je koopt de 5Ds R uiteindelijk om zijn enorme resolutie. Voor het eerst in de geschiedenis kunnen we met een DSLR gebruik maken van beelden met een resolutie van 51 miljoen pixels. Het is nog niet zo lang geleden dat je voor een dusdanige resolutie naar een digitale middenformaat achterwand moest grijpen.  Daarvoor moet je minimaal €15.000,00 meebrengen en dan had je er nog geen camera bij. De goedkoopste mogelijkheid nu is de Pentax 645Z met 50mp en die kost € 8.000,00. In dat opzicht is de Canon 5Ds R met een verkoopprijs van rond de € 3.700,00 een regelrecht koopje. Bedenk daarbij ook dat goede objectieven voor middenformaat camera’s aanzienlijk duurder zijn dan ‘L’ objectieven.

Een vergelijking met middenformaat gaat overigens nog niet op. Ik heb met de Pentax 645Z gefotografeerd en ja, die bestanden zijn mooier. Maar met een aanzienlijk grotere sensor dan de full frame sensor in de 5Ds R is dat ook logisch. Daarnaast heb je voor veel middenformaat systemen een minder groot arsenaal aan lenzen en accessoires waaruit je kunt kiezen en zijn ze zwaarder. Als landschapsfotograaf geef ik daarom de voorkeur aan het werken met een 35mm systeem.

Heb je al die pixels echt nodig? Als je die vraag überhaupt stelt, is het antwoord waarschijnlijk nee. Voor mij als professioneel fotograaf zijn ze wel degelijk bruikbaar. Ik kan met nog meer vertrouwen een bestand naar een klant sturen, zonder dat ik me zorgen hoef te maken of de resolutie wel voldoende is. Zeker als de klant het in groot formaat gaat gebruiken. Meer resolutie betekent simpelweg een betere kwaliteit. Daar zegt volgens mij niemand nee tegen.

Land of Fjords – Norway – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 70-200mm f/2.8 L IS II at 70mm, f/8, 1/250 sec. op iso 200. Statief, draadontspanner en Lee ND6 soft grad.

Ten tweede zal naar mijn mening de pixel race nooit ophouden. Of het nu niet eens genoeg is zeiden we ook toen de 1Ds met 11mp geïntroduceerd werd. En opnieuw toen de 1Ds MKII met 16mp. En ook toen we naar 22mp gingen…Feit is dat zolang onze computers en software meegroeien, hogere resoluties geen probleem zullen zijn. Harde schijven worden groter en sneller, internet verbindingen worden sneller en kunnen steeds meer data aan.

51mp brengt ook andere voordelen met zich mee. Crop 50% van je foto weg en je houdt nog een bestand van meer dan 25mp over. Nu zal ik dat als landschapsfotograaf nooit doen, maar denk eens aan wildlife- of macrofotografie. Dat biedt interessante mogelijkheden.

Toch is 51mp wel iets om rekening mee te houden. RAW bestanden zijn rond de 62 mb groot, jpg bestanden 16,2 mb (300dpi, sRGB) en tiff bestanden 140 mb (8-bits, 300dpi, Adobe RGB). Het betekent dat alles wat meer tijd kost en je harde schijven eerder vol zullen zitten. Hoeveel tijd het verwerken van deze bestanden in jouw geval gaat kosten, hangt natuurlijk helemaal af van je eigen hardware en workflow. Je kunt het simpelweg uittesten door hier een aantal testopnames te downloaden .

Nog één punt met betrekking tot de grote bestanden en extra verwerkingstijd om over na te denken. Als landschapsfotograaf maak ik niet veel foto’s. 50 tot 60 belichtingen op een locatie is veel. Uiteindelijk kies ik daar hooguit drie of vier van uit die ik ga bewerken. Als het jou als landschapsfotograaf net zo afgaat, dan is het werken met zulke grote bestanden niet echt een issue. Maak je daarentegen honderden foto’s waarvan een groot deel ook bewerkt moet worden, dan wordt het natuurlijk een heel ander verhaal.

Maar aan al die pixels heb je niet veel als de optische kwaliteit daaronder lijdt. Dat is gelukkig niet het geval. Sterker nog, technische testen laten zien dat Canon het dynamisch bereik nog wat heeft weten te vergroten ten opzichte van de 5D Mark III. In de praktijk kon ik echter weinig verschil ontdekken. Nu vind ik de hele discussie omtrent dynamisch bereik sowieso niet zo interessant. Belicht goed onder de juiste omstandigheden, gebruik indien nodig grijs verloop filters en dynamisch bereik is voor jou een non-issue. Een groot dynamisch bereik is naar mijn mening pas belangrijk als ik in mijn beeldcorrecties fouten moet corrigeren die ik in het veld met mijn belichting heb gemaakt. Maar dat is mijn ervaring.

Canon EOS 5Ds R in het veld

Bestanden uit de 5Ds R zien er fantastisch uit. De detaillering is geweldig en de kleurweergave en het contrast is wat we van Canon gewend zijn. Deze zijn prima in orde! Is het verschil ten opzichte van de 5D Mark III groot? Ja. Maak met beide camera’s dezelfde foto en zoom 100% in en je ziet het verschil. Omdat je meer dan een keer zoveel pixels tot je beschikking hebt, kun je ‘dieper’ inzoomen. De detaillering in de bestanden van de 5Ds R is dan natuurlijk vele malen fijner. Zeker bij het in groot formaat printen zijn de verschillen goed zichtbaar.

Het feit dat je zogenaamd ‘dieper’ kunt inzoomen, kan betekenen dat je bij 100% inzoomen het gevoel hebt dat de foto niet ‘super’ scherp is. Pas daar mee op. Je gaat een print van twee meter breed ook niet op een afstand van 5 centimeter bekijken. Houd daar rekening mee. 

Canon EOS 5Ds R in het veld

In het veld

Werken met de Canon EOS 5Ds R in de praktijk is een genot. De heldere zoeker, de gemakkelijke bediening; alles doet wat het moet doen. Ik moest tijdens mijn reis regelmatig op het label de camera kijken om te zien of ik nu met de 5D Mark III of de 5Ds R aan het werken was. Dat zegt genoeg. Toch is de 5Ds R zoals ik al eerder aangaf geen allemansvriend. Allereerst kan de 5D Mark III beter omgaan met hogere iso waarden. Logisch omdat bij de 5Ds R aanzienlijk meer pixels op hetzelfde sensor oppervlak gebakken zijn. Nu zal ik als landschapsfotograaf zelden boven de iso 200 komen, maar als jij dat wel doet, is het iets om rekening mee te houden. Je zult meer ruis gaan zien.

Als landschapsfotografen zijn we ook gewend om onze foto’s vanaf statief te maken en dat is met de 5Ds R ook nodig. Even snel een foto uit de hand maken met sluitertijden die op het randje zijn en je krijgt onherroepelijk bewegingsonscherpte. De 5Ds R is echt een ‘statief camera’. Een camera waar je de tijd voor neemt en die stabiliteit nodig heeft om optimaal gebruik te maken van de 51mp. Je werkt ermee zoals je ook met een middenformaat camera zou werken. Ik heb zelf in het veld meerdere malen in situaties gezeten waar ik met de 5D Mark III wel even ‘snel’ een foto kon maken. Met de 5Ds R kwam ik er al snel achter dat dat geen goed idee was. Maar dat is in het geval van een landschapsfotograaf ook niet erg. Je statief erbij pakken betekent langer de tijd nemen en hopelijk beter nadenken over je foto. Doe er je voordeel mee.

Werken met 51mp stelt ook de nodige eisen aan je objectieven. Alleen het beste glas van Canon garandeert je een optimale beeldkwaliteit (mits je zelf alles goed doet uiteraard!). Voor het gemak heeft Canon een lijst gepubliceerd met alle objectieven die ze voor de 5Ds R aanbevelen.

Snow on the Hardangervidda plateau – Norway – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 16-35mm f/4 L IS at 16mm, f/18, 10 sec. op iso 100. Statief, draadontspanner en Lee ND6 hard grad + Lee Little Stopper.

Canon gebruikt deze lijst inmiddels zelf niet meer, dus zie het als een richtlijn. Staat jouw objectief er niet op, dan wil dat niet per definitie zeggen dat dat tot slechte resultaten gaat leiden als je het objectief in combinatie met de 5Ds R gebruikt. Er zijn op internet genoeg reacties te vinden van mensen die objectieven gebruiken die niet op deze lijst voorkomen en toch heel positief zijn over de beeldkwaliteit in combinatie met de 5Ds R. Ik ben echter wel van mening dat een camera met een dusdanig hoge resolutie ook het beste glas ‘verdient’. Kijkend naar deze oorspronkelijke lijst van Canon vallen me wel een paar zaken op. Zo vind je er een aantal ‘goedkopere’ objectieven op terug die al heel wat jaren onveranderd in productie zijn. Bijvoorbeeld de Canon EF 50mm f/1.4 en de Canon EF 100mm f/2.8 Macro. Het getuigt van de kwaliteit van deze objectieven. Verrassende afwezige is wat mij betreft de Canon EF 16-35mm f/2.8 L II. Een lens die ik tot de komst van de EF 16-35mm f/4 L IS naar volle tevredenheid gebruikte.

Voor de rest valt er over het werken met de Canon 5Ds R in het veld weinig spannends te melden. En dat is positief. Alles voelt vertrouwd en alles werkt zoals het moet werken.

Wat wel vermeldenswaard is, is dat Canon in de 5Ds R de belichtingsmethodiek uit de EOS 7D Mark II heeft meegekregen. In de praktijk heb ik geen significante verschillen gemerkt, maar ik moet daarbij de kanttekening maken dat ik als landschapsfotograaf ook niet in situaties werk, waar je eventuele verschillen snel zou opmerken. Werk je veel in de diafragma voorkeuze stand of de sluitertijd voorkeuze stand, dan zul je wellicht wel verschillen gaan zien.

Last man Fishing – Sognefjord, Norway – Canon EOS 5Ds R + Canon EF 16-35mm f/4 L IS at 16mm, f/11, 1,6 sec. op iso 100. Statief, draadontspanner en Lee ND6 hard grad.

Conclusie – ‘Bigger’ is echt ‘Better’

Kijkend naar alle bovenstaande punten kun je het idee krijgen dat de 5Ds R geen perfecte camera is. En dat klopt ook. Geen enkele camera is perfect. Maar voor een landschapsfotograaf komt de Canon 5Ds R wel heel dichtbij. Dus vergis je niet, de Canon EOS 5Ds R is een fantastische camera. Pas als je je foto’s op 100% op een (goede) monitor bekijkt of op een grote print, ga je pas beseffen hoe mooi de bestanden zijn die uit deze camera komen. De 5Ds R behoudt al het goeds uit de Canon EOS 5D Mark III en voegt daar verschillende zaken aan toe. Zaken die weliswaar niet voor iedereen even relevant zijn, maar het feit dat we er over kunnen beschikken indien nodig, is mooi meegenomen.

Toch blijft er nog wel een wensenlijstje over. Je mag verwachten dat Canon in een dusdanige high-end camera het beste stopt wat het op dit moment te bieden heeft met de meest uitgebreide functionaliteiten voor de meest veeleisende professional. Daar horen naar mijn mening zaken als een kantelbaar scherm, wifi en GPS bij. Gooi daar ook nog een iso 25 en focuspunten over het hele zoekerveld bij, zodat we niet meer handmatig hoeven scherp te stellen en het plaatje is compleet.

Belangrijkste wapenfeit is natuurlijk de 51mp. Ja, het resulteert in grotere bestanden en meer verwerkingstijd. Maar gebruik de camera waar hij voor bedoeld is en je wordt beloont met prachtige bestanden met een detaillering waar we tot voor kort alleen maar van konden dromen. Dat is precies waar ik als landschapsfotograaf op zat te wachten. Werken met de 5Ds R is net als werken met de 5D Mark III. En dat is goed. Het voelt vertrouwd aan, een robuuste camera die tegen een stootje kan en je niet snel in de steek zal laten. Deze betrouwbaarheid is essentieel voor een beroepsfotograaf. Ik heb met de gehele 5D serie gewerkt, vanaf de eerste 12mp 5D ‘Mark I’. Nooit heeft een 5D me in de steek gelaten. En geloof me, ik heb er wel eens eentje laten vallen!

De Canon EOS 5Ds R is een revolutionaire camera als het gaat om het aantal megapixels. Los daarvan is het meeste bij hetzelfde gebleven. De keuze of een upgrade voor jou van een Mark II of Mark III de moeite waard is hangt dus vooral af van de vraag of de extra megapixels en de daarbij gehoorende stap in kwaliteit voor jou belangrijk is. Ik denk dat verrassend veel fotografen daar ja op zullen antwoorden. Steeds vaker zie ik niet-professionele fotografen hun werk commercieel aanbieden via hun eigen website, foto portals of beeldbanken. Ook voor hun geldt dat een foto met een fantastische detaillering en een enorme resolutie uitstekende reclame is. Voor de werkende professional is het een no-brainer. Die zullen de keuze snel gemaakt hebben. In het geval van de Canon EOS 5Ds R is ‘Big is better’ daadwerkelijk van toepassing.